اصول شستشوی فرش

شستشوی فرش دستباف

یکی از عوامل بسیار مهم در امر حفظ و نگهداری هر فرشی ، تمیز نگه داشتن آن میباشد چراکه آلودگی و کثیفی فرش نه تنها سبب کاهش جلوه و زیبایی آن میشود بلکه ممکن است باعث بروز آسیب ها و خساراتی شود که از ارزش فرش شما نیز بکاهد.
طبیعتا همه فرش ها حتی اگر در محیطی مانند خانه نگهداری شوند و از آسیبهایی چون انواع لکه ها و خرابی ها در امان بمانند باز هم مجاورت دائمی آنها با هوا به تنهایی سبب آلوده شدن و کثیف شدنشان میشود؛ بنابراین شست و شوی فرش چه ماشینی و چه دستباف امری کاملا ضروریست.

بدیهیست شستشو و نظافت فرش دستباف ، اصول و قواعد خاصی را میطلبد که با رعایت آنها میتوان کیفیت اولیه ی آن را حتی بعد از شستن حفظ کرد در حالیکه اگر این کار به درستی انجام نگیرد ، باعث فرش شما خصوصیات ظاهری خود را از دست بدهد و نیز ساختارش مورد آسیب واقع شود. از آنجاییکه ذرات گردوغبار موجود در هوا در لابه لای پرز فرش فرو میروند با گذشت زمان باعث تیره تر به نظر آمدن سطح فرش میشوند و قاعدتا هرچه فرش شما زمینه روشن تری داشته باشد به شستشوی بیشتری نیز نیاز دارد.
به طور معمول فرش ها را پس از بافت و پرداخت و قبل از ارایه برای فروش یک بار میشورند و بعد از آن شما بعنوان استفاده کننده ی این کالا در صورت لزوم میتوانید آن را شست و شو دهید.

غبارگیری

یکی از اقداماتی که بهتر است قبل از شستشوی فرش انجام شود ، غبارگیریست. غبارها در واقع ترکیبات مختلفی در هوا هستند که به شکل ذرات آهن ، کربن ، دوده ، آلومین و سایر مواد به داخل پرز فرش نفوذ میکنند. به دلیل اینکه عموما این ذرات جذب کننده ی رطوبت هستند ، ممکن است در دراز مدت بصورت لکه های چرک روی سطح فرش پدیدار شوند.

لازم به ذکر است بی توجه ای به تمیز کردن و زدودن این غبار در نهایت باعث پوسیدگی فرش میشود. آسیب جدی دیگری که عدم غبارگیری به فرش شما میزند ایجاد مکان مناسب برای رشد حشراتی است همچون بید که باز هم باعث از بین رفتن کامل فرش خواهد شد ، بنابراین عمل غبارگیری فرش بصورت مکرر کاملا الزامی است بنابراین بهتر است هر چند روز یک بار فرش خود را با جاروهای برقی با دور کم تمیز کنید. هرچند در زندگی های شهری که معمولاً از جاروبرقی استفاده می شود ، گرد و غبار چندانی درون فرش باقی نمی ماند اما باز هم خیلی از افراد حداقل سالی یک بار غبارگیری اساسی تری انجام میدهند. بطور کلی عمل غبار گیری به دو روش معمولی (دستی) و ماشینی انجام میگیرد :

غبارگیری معمولی (دستی)

به چندین روش میتوانید فرش خود را بصورت دستی غبارگیری کنید :

میتوانید فرش را از پشت بر روی یک شبکه ی توری فلزی که در ارتفاع مناسبی از زمین قرارداشته باشد پهن کنید و سپس با چوب و یا وسیله ی دیگری به پشت آن ضربه بزنید. با این حرکت کلیه ذرات گردوغبار از فرش خارج شده و چون بین فرش و زمین فضای خالی است ، این ذرات دوباره به داخل فرش نفوذ نخواهند کرد.
راهکار دیگر این است که فرش را به پشت روی زمین پهن کنید و با چوب به پشت آن بزنید ، سپس فرش را بردارید و بعد از اینکه گردوخاک و سایر موادی که بر روی زمین ریخته شده را جمع کردید و در نهایت روی فرش را با جارویی زبر تمیز نمایید.
برخی فرش خود را محکم به زمین یا سطحی سفت میکوبند تا غبار آن خارج شود. البته لازم است بدانید که این روش به هیچ عنوان توصیه نمیشود و بدترین نوع غبارگیری میباشد چراکه احتمال آسیبهایی جدی در این روش وجود دارد تا جایی که ممکن است باعث گسیختگی تارپود و پرز فرش نیز بشود.
روش دیگر این است که چهار نفر هر یک گوشه ای از فرش را گرفته و به ترتیب ضربه ای موجی شکل را به فرش وارد سازند ، به این ترتیب فرش از چهارطرف با تکان داده شدن و ضربات متعدد غبارگیری خواهد شد.

نکته ای که در مورد غبارگیری دستی باید بدانید این است که ضربات چوب نباید آن قدر محکم باشد که به بافت فرش لطمه بزند. اگر فرش شما کمی کهنه و قدیمی باشد و یا رفو شده باشد هر گونه ضربه شدیدی باعث وارد شدن آسیب های جبران ناپذیری به فرش میشود.
شاید تعجب کنید اما بهترین وسیله ای که برای زدودن گرد و خاک و تمیز نمودن روزانه فرش پیشنهاد میشود ، جاروهای دستی و معمولی میباشد چراکه دوام فرش بیشتر حفظ خواهد شد اما در صورت استفاده از جاروهای برقی توجه کنید که حتما از جاروهای برقی با دور کم بهره گیرید.

غبارگیری ماشینی

با پیشرفت فن آوری و تکنولوژی ، روز به روز ابزارها و ماشین آلات جدیدتری برای غبارگیری فرش طراحی و ساخته می شود که ما بطور کلی در مورد آنها توضیح خواهیم داد :

ماشین های ضربه زن مکانیکی

داخل این دستگاه دو محور استوانه ای شکل قرار دارد که به هریک از آنها تسمه های پلاستیکی یا برزنتی بسته شده است. عملکرد این دستگاه به گونه ایست که وقتی روشن می شود فرش از یک طرف به داخل آن هدایت می شود ، مرحله اول خارج شدن پرزهای فرش از حالت نمدی و خوابیده توسط شانه زدن میباشد.

بعد از این مرحله فرش توسط ریلهای مخصوصی به میان محورهای گفته شده هدایت می شود ، این محورها به علت گردش سریع به دور محور طولیشان ، تسمه های برزنتی یا پلاستیکی را به صورت مکرر به پشت و روی فرش می کوبند و از این طریق ذرات گردوغبار به راحتی از درون آنها خارج می شوند و در نهایت فرش از سمت دیگر دستگاه به بیرون هدایت میشود. البته نکته مهم در این دستگاه ها قابل تنظیم بودن آنها نسبت به نو و کهنه بودن و یا ضخامت فرش هاست.

غبارگیری با دستگاه مکنده

از این دستگاه بیشتر برای قالیهای کهنه استفاده میکنند. عملکرد این دستگاه به گونه ایست که گرد و غبار فرش ابتدا با یک برس یا جاروی نرم در جهت خواب فرش جارو شده و سپس بوسیله دستگاه مکنده جمع آوری می شود. شدت این دستگاه نیز باید با توجه به نوع فرش تنظیم شود تا از کنده شدن الیاف و پرزهای فرش جلوگیری شود.

دستگاههای جدید غبارگیری

در طی سالهای اخیر و با پیشرفت تکنولوژی ، دستگاههای غبارگیری جدیدی به وجود آمده است که علاوه بر داشتن بازده بالا ، می توانند در زمان کوتاهتری تعداد زیادی فرش را غبارگیری کنند.
این دستگاه متشکل شده از یک گردونه ی بزرگ که دارای یک استوانه توری شکل میباشد ، این استوانه در درون اتاقک بزرگتری قراردارد. گردونه متحرک از میله های فلزی ساخته شده است و تا حدودی شبیه ماشین های لباسشویی عمل میکند. پس از قراردادن تعداد مشخصی فرش متناسب با گنجایش دستگاه ، در آن بسته می شود و سپس گردونه داخل دستگاه به حرکت درآمده و با سرعت به دور خود می چرخد. براثر حرکت دورانی به وجود آمده ، تمامی فرش ها از پایین به بالای گردونه و بالعکس حرکت کرده و براثر آن گردو خاک آن کاملاً زدوده میشود.

گردوغبار خارج شده از فرش ها توسط کانال مکش هوا یی که زیر اتاقک قراردارد خارج شده و بوسیله کانال در یک جا انبار میشود. البته برای جلوگیری از آلودگی هوا در این روش میتوان امتداد این کانال را به درون حوضچه های آب هدایت کرد ، در این صورت لازم است هر از چندگاهی آب این حوضچه ها تخلیه شود.

از دیگر نکات مهم قبل از شستشوی فرش بازرسی آن میباشد به این معنی که فرش باید ازنظر میزان پوسیدگی ، وجود هرگونه آسیبی مانند سوراخ ولکه بررسی شود تا بتوان بهترین نوع غبارگیری و شست و شو را انتخاب کرد.
درصورت وجود سوراخ درفرش قبل از شروع عملیات شستشو فرش حتما باید عملیات رفوکاری وترمیم انجام شود. اگر لکه ای بر سطح فرشتان افتاده باشد پس از رفو باید به رفع آن اقدام نمایید.